Beyza Zeynep KURT
Şu anda yaklaşık 3,5 milyar insanın bir çeşit sosyal medya kullanmasıyla, kişiliğiyle olan ilişkisini anlamak, psikolojik araştırmaların önemli bir odağı haline geldi. Bu nedenle, kişilik özelliklerini sosyal medya davranışıyla ilişkilendiren araştırmalar son yıllarda çoğaldı ve önceden denenmemiş yollarla sentezlenerek farklı bir literatür elde edildi.”
Araştırmaların geneline bakacak olurak dışa dönüklük, deneyimlere açıklık ve sorumluluk duygusu sosyal medya kullanımında ki motivasyonları etkileyen en önemli kişilik özellikleridir. Buna göre dışa dönük bireyler sosyal medyayı yardımseverlik, empati ve kişisel kazanç amaçlarından dolayı kullanmaktadırlar. Dışa dönük seviyeleri az olan insanların kullanım amacı ise öz etkinlik, karşılıklık ve topluluğun ilgi alanı olma-ün kazanma tercihleri ön plana çıkıyor. Bu durumda kişi kendini ifade etme ve öne çıkma isteğiyle sosyal medyayı kullanıyor.
Sorumluluk duygusu yüksek olan bireylerde öz etkinlik amacı ön plana çıkarken düşük olan insanlarda sosyal bağlılık ön plana çıkmaktadır. Sorumluluğu yüksek olan bireyler kendini önemli hissetme ve daha çok başarılı olma isteği ağır basarken daha az seviyede sorumluluk duygusuna sahip insanlar, sosyalleşme yönünden kendilerini tatmin etmektedirler.
“Sorumlu bireyler daha sınırlı Facebook kullanmaktadırlar. Nitekim eğlence ve zaman geçirme, Facebook kullanımının en önemli tahmincisi olmakta ve Facebook kullanıcıları daha çok sosyal bağlılık amacı ile motive edilmektedirler.”¹
Sosyal medya kullanım motivasyonlarından biri de değişik fikirlere açık olma potansiyelidir. Kişi buna açık olduğunda pazarlamacının bunu bilmesi fikirlerini bu yönde geliştirmesine yardımcı olur ayrıca farklı düşünceler ve deneyimlere açık olan bireyler sosyal medyayı sosyalleşme, yardım etme ve empati kurma amacıyla kullanmaktadırlar. Bununla birlikte fikirlerini açıklamayı sevmeyen ve yeni fikir üretemeyen insanların sosyal medyayı, öğrenme amacıyla kullanmalarında ki motivasyonlarını da unutmamak gerekir. Böyle bir birey fikirlere ve bunları uygulamaya açık olmasa da öğrenme isteği, başkalarının düşüncelerini merak etmesi ve kendi sınırları dahilinde başarı hırsı uyandırabilmesi gibi özellikleri göz ardı edilemeyen bulgular arasındadır.
Bir okul kapsamında yapılan başka araştırmaya göre ise “Sosyal yetkinlik tutum düzeyi yüksek olanların en fazla Whatsapp’ı, paylaşım ihtiyacı tutum düzeyi yüksek olanların en fazla Instagram’ı, öğretmenlerle iletişim tutumu yüksek olanların Instagram’ı kullandıkları tespit edilmiştir.”²
Başka bir araştırmada ortaya çıkan sosyal medya kullanımını etkileyen dikkat çekici ve göz önünde bulundurulması gereken özelliklerden bir tanesi de nevrotik kişilik özelliğidir. Bu özelliğe sahip kişiler, duygusal dengesizlik seviyesi yüksek ve strese, kaygıya, hüzünlü olmaya daha yatkın bireylerdir. Bu kişilerde sosyal medyayı kullanma amacı yaygın olarak kişisel gelir elde etme, popülarite kazanma ve bilgi sahibi olmaktır.
Sonuç olarak dışa dönüklerin sosyal medya kullanması, bir veya daha fazla sosyal medya platformunu kullanarak daha fazla zaman geçirmesi ve düzenli olarak içerik oluşturması içe dönüklere nazaran daha muhtemeldir.
Daha fazla bilgi için kaynaklardan yararlanabilirsiniz.
Çeviren: Beyza Zeynep Kurt
²http://earsiv.halic.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12473/628/435243.pdf?sequence=1&isAllowed=y
https://www.bbc.com/turkce/ozeldosyalar/2014/11/141124_vert_fut_disadonuk_icedonuk
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0191886920302294
Muhyettin Şentürk
Merve Nur Yaşar