Bilim Işıkları – 2: Prof. Dr. Bayram Göçmen | Bilimya

Bilimi, bilim dallarını ve mesleğini yaşam tarzı olarak gören Prof. Dr. Bayram Göçmen ülkemize ve bilim dünyasına kısa zamanda büyük katkılar sağlamış büyük bilim insanlarındandır.

Biyoloji deneysel çalışmalar, uygulama ve saha çalışmaları (arazi çalışmaları) ile iç içe bir bilim dalıdır. Dolayısıyla biyolojide laboratuvarsız, deneysiz ve saha çalışmasız (arazi çalışmasız) bir çalışma söz konusu olamamaktadır. Bu alanda çalışan bilim insanları da biyolojinin bu ‘çark’ları ile iç içe oldukları sürece başarılı olabilmiştir ve olmaktadır. Biyolojinin zooloji dalında onlarca çalışması bulunan Bayram Göçmen’in hayatının doğada, arazi çalışmaları ile dolu geçtiği bilinen sayılı zoologlardandır (Şekil 1).

Şekil 1. Bayram Göçmen saha çalışmalarında (arazi çalışmalarında).

23 Aralık 1965’te Kıbrıs’ta doğan Bayram Göçmen 22 Mart 2019’da İzmir’de vefat etmiştir. Hayatını biyolojiye, zoolojiye ve zoolojinin alt dallarına adayan bir bilim insanı olarak bilim tarihine adını kazımıştır.

Bayram Göçmen Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji bölümünü fakülte ve bölüm birincisi olarak bitirmiştir (20.06.1989’da). 16.12.1991’de Protozooloji alanında yüksek lisansını tamamlamıştır. 16.09.1996’da yine Protozooloji alanında doktorasını tamamlamıştır. 01.12.1997’de yardımcı doçent, 13.11.2003’de doçent ünvanını almıştır. 22.01.2009’da da profesörlük ünvanını almıştır.

Yaklaşık 27 yıllık akademik hayatına 186 makale, 15 kitap ve 52 bildiri sığdıran Bayram Göçmen, makalelerinin önemli bir kısmı (76’sı) SCI/SCI-E’ce taranan dergilerde yayınlanmıştır. Zooloji, Protozooloji, Herpetoloji ve Parazitoloji dallarında yayınlanmış bu çalışmalar ile ülkemiz bilimine büyük katkılar sağlamıştır. Ayrıca yılan zehirlerinin ilaç yapımında kullanılması üzerine yapılmış çalışmaları da bulunmaktadır. Bayram Göçmen, Herpetoloji ve Protozooloji-Parazitoloji alanlarında toplam 11 yüksek lisans ve 7 doktora öğrencisi yetiştirmiştir (mezun olan öğrencilerinin sayısıdır).

Aynı zamanda doğa fotoğrafçısı da olan Bayram Göçmen’in çektiği profesyonel doğa fotoğrafları birçok kişisel ve karma sergide ve onlarca mecrada (dergiler, siteler vs.) kullanılmıştır (Şekil 2).

Şekil 2. Bayram Göçmen tarafından çekilen bir kare; Phoenicolacerta laevis (Hatay Kertenkelesi)

Bayram Göçmen kendisi ve meslektaşları ile birlikte toplam 21 yeni hayvan türünü bilim dünyasına tanıtmıştır. Bununla birlikte 9 yeni alttür, 13 forma ve bir yeni hayvan cinsini de tanıtmıştır. Biyolojiye, zoolojiye ve sistematik bilimine katkılarından dolayı diğer bilim insanları tarafından ismi Bayram Göçmen’e atfedilen toplam 7 hayvan taksonu bulunmaktadır (Şekil 3).

Şekil 3. İsmi Bayram Göçmen’e atfedilen canlılardan biri olan Türkiye’ye endemik bir örümcek türü; Typhlonesticus gocmeni.

54 yıllık bir ömrün çoğunu bilimsel araştırmalara adayan Bayram Göçmen’i bu yazı ile yad etmek ve çalışmalarının bilim severlere ilham vermesi amaçlanmıştır.

Kaynaklar:

Anonim, Facebook, 2018. Bayram Göçmen’in aktif olmayan Facebook hesabı. https://www.facebook.com/macrovipera/.

Anonim, Twitter, 2018. Bayram Göçmen’in aktif olmayan Twitter hesabı. Erişim: https://twitter.com/En_GeReK, Erişim Tarihi: 02.01.2022.

Bayram Göçmen Kişisel Web Sayfası, 2018. Erişim: http://www.bayramgocmen.com/anasayfa.html, Erişim Tarihi: 01.01.2022.

Kunt, K., Ribera, C., Elverici, M., Özkütük, R. 2014. Typhlonesticus gocmeni sp. n., A New Cave-dwelling Blind Spider Species From The Aegean Region of Turkey (Araneae, Nesticidae). ZooKeys, 419, pp. 87–102.

Yıldız, M. Z., Gürelli, G., Yalçınkaya, D., Akman, B., İğci, N., Karış, M., Oğuz, M. A. 2019. Tribute To The Late Prof. Dr. Bayram Göçmen (1965–2019). North-Western Journal Of Zoology, 15(2), pp. 201-220.