Türk Bilim İnsanları Ribavirin’in SARS-CoV-2 Üzerine Antiviral Etkisini Buldu | Bilimya

Herkese Merhabalar,

Hepinizin bildiği gibi yeni tip koronavirüs pandemisi başladığından beri ülkemizde bilim insanları çeşitli projeler için ekipler halinde çalışmalar yapıyor. TÜBİTAK’ın Covid-19 Platformu öncülüğünde 7 aşı, 7 ilaç/tedavi projesi olarak başlayan çalışmalar şu an 8 aşı, 10 ilaç/tedavi projesi şeklinde devam etmektedir.

Ülkemiz bilim insanları çeşitli zorluklara rağmen önemli başarılar elde etmek için çaba sarf ediyorlar. Bir örnek vermek gerekirse Selçuk Üniversitesinin aşı çalışmasına şu ana kadar 450 bin Türk lirası destek verilmişken BioNTech/Pfizer/Fosun Pharma aşısının toplam bütçesi 250 milyon Euro (1). İkisinin de mRNA aşısı üzerine çalıştığını da belirtirim.

Aynı yarışa 1-0 değil çok sıfır geriden başlıyoruz ancak pes etmeden verilen emekler ne güzel ki uluslararası nitelikte sonuçlar veriyor. İşte onun örneği: Ribavirin’in SARS-CoV-2 üzerine antiviral etkisinin bulunması.

İlaç Etken Maddelerini İnceleyen Proje

Kısaca bu başlıkla ifade edebildiğim TÜBİTAK destekli projemizin yürütücüsü Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Altay Ünal ve biz öğrenci ekibiyle ilgilenen hocalarımız Dr. Öğr. Üyesi Pelin Kılıç, Dr. Öğr. Üyesi Devrim Demir Dora, Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mendi’ye özellikle teşekkür ederim. Ayrıca bir teşekkürü de Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alpay Azap Hocamıza göndermek isterim, bu çalışmaya katkısı çok önemli. Projemiz diyorum çünkü ben de öğrenci ekibinde yer alarak çeşitli katkılarda bulunmak için 2020 Nisan’dan beri çalışıyorum.

Proje kapsamında literatür olabildiğince tarandı. Yüzlerce ilaç etkin maddesi bilgisayar ortamında, laboratuvarda, hayvanlarda olmak üzere aşama aşama denendi. İşte bu aşamalardan geçen moleküllerden belki de en önemlisi Ribavirin oldu. Şimdi de klinik başvuru aşamasına gelinmiş bulunuyor. Umarım en kısa sürede daha güzel haberleri de sizinle paylaşabiliriz 🙂

Ribavirin ile ilgili çalışmanın detayları uluslararası olarak bioRxiv üzerinde önbaskıyla bilim camiasına sunuldu (2). İsterseniz ücretsiz olarak makalenin tamamını okuyabilirsiniz.

Ribavirin’in SARS-CoV-2 Üzerine Etkisi

Bunu anlayabilmemiz için önce SARS-CoV-2’nin hücrelerimize nasıl alındığını bilmeliyiz. 

A. SARS-CoV-2 virüsündeki başak (spike) proteini, konakçı membranındaki anjiyotensin dönüştürücü enzim 2 (ACE2) ile etkileşime girer. Konakçı membran üzerinde bulunan transmembran serin proteaz 2 (TMPRSS2), SARS-CoV-2 Spike proteinini ayırır ve S2 alt birimini serbest bırakır. S2 alt birimi, konakçı hücre ve SARS-CoV-2 arasında hücre füzyonunu indükler. Hücre füzyonundan sonra, konakçı sitozolde maruz kalan pozitif tek sarmallı viral RNA (+ssRNA) ve +ssRNA’nın soyulması, viral replikasyonu ve translasyonu indükler. TMPRSS2 ekspresyonu, RAS-GTP’ye bağlı androjen reseptörü (AR) sinyallemesi tarafından yönlendirilir. GTP, iyonizin monofosfat dehidrojenaz (IMPDH) enzimi ile katalize edilen inozin monofosfat (IMP) yoluyla üretilir. Ayrıca, TMPRSS2 gen promoterinin yukarı akışı, gen ekspresyonunu inhibe eden G-quadrupleks oluşturma eğilimi yapan G bakımından zengin sekans içerir. Helikaz proteini, G-quadrupleks oluşumunu engeller.

B. Ribavirin, hücre zarı yoluyla hücrelere girer ve fosforilasyon ile ribavirin monofosfat (RMP), ribavirin difosfat (RDP) ve ribavirin trifosfata (RTP) dönüşür. RMP, IMPDH enzim aktivitesini inhibe eder ve hücrede GTP tükenmesine neden olur. GTP tükenmesi, RAS-GDP kompleksinin aktivasyonunun engellenmesine yol açar. RAS-GDP kompleksi, GTP sinyal düşürme yoluyla etkinleştirilemezse, AR yolu etkinleştirilemez ve TMPRSS2 ifadesinde azalmaya yol açan TMPRSS2 ifadesini tetikleyemez. RTP, ATP ile rekabet eder, böylece, TMPRSS2 gen ekspresyonunu inhibe etmek için TMPRSS2 gen promotörünün üst akışında G-quadrupleks kompleksinin çekirdekte önde gelen stabilizasyonundaki helikaz aktivitesini inhibe eder. TMPRSS2 proteininin azalan ekspresyonu, viral hücre girişinin inhibisyonunu indükler.


Kaynaklar

1. https://twitter.com/mdaltinisik/status/1334940426172850177
2. https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.12.04.410092v1
3. https://i.hizliresim.com/Pgneeb.jpg
4. https://i.hizliresim.com/ywBTaV.jpg
5. https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/ribavirin-molekulunun-kovid-19-etkilerini-azalttigi-tespit-edildi/2063010